مدرسه در مزرعه روستای عزیزک جلسه دهم

بسمه تعالی

 برنامه ترویجی مدرسه در مزرعه((ffs روستای عزیزک

مربوط به پروژه مدیریت جامع آب و خاک البرز

                                      جلسه دهم           5/4/1387

جلسه دهم مدرسه در مزرعه روستای عزیزک با حضور کشاورزان روستای عزیزک ، کارشناسان مرکز تحقیقات کشاورزی و کارشناسان ناظر برنج و اقای جهانگیر قدم پور کشاورز پیشرو روستای عربخیل در آیش طلنار این روستا برگزار گردید.

از آنجاییکه بسیاری از مزارع برنج با نزدیکی به فصل حداکثر رشد رویشی و زایشی نزدیک می شوند، مدیریت مبارزه و یا تعامل با آفات و بیماریها نقش مهمی در کاهش میزان خسارت عملکردی شالیزار را دارا می باشد.

آشنایی با انواع آفات و بیماری ها و تعیین آستانهء خسارت و بهترین نحوه مبارزه با آنها که هم از نظر اقتصادی فشار زیادی به کشاورز بدلیل قیمت بالای سموم  وارد نسازد و هم بهترین اثر را در کنترل این عوامل مخرب زراعت برنج در مدیریت مزرعه ای بسیار اهمیت دارد.

بسیاری از سمپاشی ها  در سطح مزارع میزان حداکثر تاثیر گذاری بر روی عوامل محدود کننده عملکرد را ندارد که ضرورت دارد کشاورزان با وسواس بیشتری به آن توجه نمایند.

ما به اتفاق کشاورزان با حضور در مزرعه به جمع آوری ساقه های آسیب دیده پرداختیم.

آقای مهندس رستمی چند نمونه از ساقه های آسیب دیده از قارچ های بیماریزا را به اتفاق عده ای از کشاورزان از سطح مزرعه جمع آوری نمود.

مهندس طبری چند نفر از کشاورزان را مسوول جمع آوری ساقه های آسیب دیده ( اعم از کرم زده و دارای عوامل بیماریزا یا غیر عادی) نمود.

بعد از مدتی با جمع اوری این نمونه ها یک به یک درباره علت وقوع ، چگونگی مدیریت مزرعه ای برای کاهش این خسارات و مبارزه با این عوامل بین کشاورزان به بحث گذاشته شد.

مهندس رستمی با تاکید بر سمپاشی بلاست خوشه   با یکی از سموم توصیه شده مرحله اولیه بلاست را به کشاورزان نشان داد

مهندس رستمی نکات تازه ای را درنحوه تغذیه برنج و راههای کاهش این بیماری مهم بیان نمود

- کاربرد یکجای کود ازته به همراه کود های پتاسه مس تواند موجب تشدید این بیماری گردد

- مصرف پتاس آلودگی را تخفیف می دهد ولی مصرف زیاد آن در صورتیکه بوته ها مقدار زیادی ازت کسب کرده باشند ، سبب شدت بیماری میشود .

- بیماری همیشه با افزایش پتاس که مقدار زیادی ازت هم به آن اضافه شده ، شد ید می شود .علت این امر را   مشا هده نموده اند که جوانه زدن اسپورها در قطره شبنم روی گیاهی که مقدار زیادی پتاس دریافت کرده ،تحریک شده است . گیا هچه هاییکه از خزانه های خشک    به دست می آیند به بلاست حساس اند .زیرا در سلو لهای این نوع گیا هچه ها مقدار سیلیس کمتر است .

- میزان سیلیس خاک می تواند از عوامل کنترل کننده این بیماری و افزایش مقاومت گیاه به قارچ شود.

مرحله اولیه بلاست بصورت لکه هایی گرد و حالت مخملی و برنگ قهوه ای تیره است که در زمان بالا امدن 20 درصد خوشه های مزرعه می توان نسبت به سمپاشی اقدام نمود.

کاهش استفاده از کود های نیتروژنه بویژه کود اوره و همچنین استفاده مناسب از کود های پتاسه و کود های مکمل و ریزمغذی ، مبارزه بموقع با بلاست برگی  نقش مهمی در افزایش مقاومت گیاه برنج و آسیب پذیری کمتر ان در مقابل قارچ عامل این بیماری است.

آقای رمضان پور اسماعیل کشاورز این آیش درباره مصرف تیلت و اینکه چرا برخی از کشاورزان از این نوع سم در اختلاط با سموم بلست استفاده می کنند  سوال کرد.

مهندس رستمی نمونهء دارای بیماری شیت بلایت ( سوختگی غلاف برنج) را به کشاورزان نشان داد  و قارچکش تیلت را برای مبارزه با این بیماری موثر دانست.

علائم بیماری سوختگی غلاف برنج:

لکه های بیضوی به رنگ سبزخاکستری است که این لکه ها وسعت می یابد. مرکز لکه ها سفید شده و حاشیه آنها قهوه ای است.روی این لکه ها اسکلرت قارچ تشکیل می شود که به سهولت جداشده و می افتد. درمحیط مرطوب میسیلیوم قارچ به شدت رشد کرده و سطح غلاف برگ را به صورت پوشش سفید رنگی در بر می گیرد.

در مزرعه لکه ها معمولا ابتدا وی غلاف برگ ها در نزدیک سطح آب مشاهده می شود و در شرایط مناسب در قسمتهای بالایی غلاف و حتی روی سطح برگ ایجاد می گردد.در صورت  اتصال این لکه ها معمولا کل یک برگ خشک یا حتی کلیه برگ های بوته می میرند.

آقای رستمی نیاز به مصرف تیلت را برای مبارزه با این بیماری در برنج رقم طارم ( بیش از 70 در صد ایش طلنار اختصاص به کشت طارم دارد) ضروری ندانستو لی برای ارقام پرمحصول باید مواظب این بیماری بود  تا از گسترش آن جلوگیری کرد.

برای مبارز علاوه بر تیلت به نسبت یک لیتر در هکتار می توان از رورال تی اس به نسبت یک کیلو در هزار و همچنین از بنومیل استفاده نمود.

مهندس طبری در پاسخ  آقای سید حسین پور در باره سر سفیدی خوشه ها در مراحل اولیه بالا آمدن خوشه سوال کردنند.

ایشان علاوه بر دخیل نمودن عوامل بیماریزا و قارچی در کاهش مقا ومت گیاه به این بیماری، تغذیه تریپس ها ، ساقه خوار ها و سن ها را نیز در بروز این مشکلات دخیل دانست.

با جستجو در مزرعه نمونه ای سن در حال تغذیه از مایع شیری داخل دانه مشاهده گردید.

در بازدید از تله های فرمونی و به دام انداختن پروانه های نر ساقه خوار برنج در این تله ها ، آقای پور اسماعیل درباره زمان مبارزه با این افت در مزرعه خود سوال کردند. چگونه کشاورزی می تواند از زمان مبارزه آگاه شود.؟

مهندس طبری در پاسخ گفت. کشاورز باید از میزان بوته های الوده به ساقه خوار و درصد میزان تخم و لارو و شفیره در بازدید مزرعه ای آگاه باشد.

کلا آفت ساقه خوار دارای 4 مرحله در هر نسل شامل پروانه، تخم، لارو و شفیره میباشد. برای مبارزه با این آفت شناسائی حساسترین مرحله زندگی آفت برای استفاده از عامل از بین برنده آن بسیار مهم میباشد.

برای سمپاشی علیه این افت بایستی زمانی که حداکثر لاروهای ریز (لاروهای به اندازه دانه برنج) در شالیزار موجود میباشد، شناسائی کرده و زمان سمپاشی را اعلام کنیم
بهترین زمان مبارزه از طریق بیولوژی آفت و شکار پروانه ها (از طریق فانوس ، تله های فرمونی ) مشخص میشود که معمولا طول این دوره مبارزه در هر نسل 7 روز میباشد.زمان مناسب مبارزه شیمیائی معمولا حدود 14 روز بعد از پیک پوسته (50 % پوسته) در نسل اول و یا مجموع پوسته و شفیره بیشتراز 75 % باشد (در نسلهای بعدی ) میباشد

بر اساس فرمول پاتاک:

تعداد ساقه های آلوده                           تعداد کپه های آلوده         
100 *      -----------------------------        *         -------------------------------
 تعداد کل ساقه ها در بوته های آلوده          تعداد کل کپه های نمونه گیری شده

اگر آلودگی مزرعه درنسل دوم بیش از 2 درصد بود، باید نسبت به سمپاشی مزرعه اقدام نمود.

اما در هر حالت باید کرم ها در نسل های پایین باشند تا سموم تاثیر خود را به جا بگذارند. ما توسط تله های فرمونی می توانیم حداکثر زمان پرواز را بدست آوریم تا تخم گذاری پروانه ها را برای بدست آوردن حد اکثر تاثیر گذاری بر روی گرم های سن اوا و دوم حدس بزنیم

مزرعه ء رقم خزر آقای سید حسین پور نمونه کاملی از مشکلات عدم رعایت اصول اولیه زراعت برنج را آشکار می کند.

مزرعه ئ 5/1 هکتاری ایشان با مشکل بیماری ژیبرلا مواجه است که در بازدید از این مزرعه خسارت 40 تا 50در صدی این بیماری  بسیار عجیب به نظر می رسد.

برنج ایشان 60 روزه است و فرصت پنجه دهی دوباره وجود ندارد . مهندس رستمی با  بیان مشکلات عدیده این بیماری برای ارقام مختلف برنج و خاصا برنج رقم خزر توصیه کرد برای کاستن از میزان خسارت نسبت به خشکاندن مزرعه و  استفاده از کود پتاسه سریعا اقدام نماید

اشتباهات آقای سید حسین پور:

-  تهیه بذر از زمین ناشناخته که از بیماری های ان آگاهی نداشت

-  عدم مصرف کود های پتاسه و ریز مغذی ها در مدیریت تغذیه ای زمین

-  عدم ضد عفونی بذر

این بیماری به سادگی قابل کنترل است.

ضد عفونی بذر با یکی از سموم قارچکش مانند بنومیل، کاربندازیم، رورال تی اس و... یکی از ساده ترین روشها ی مبارزه با این بیماری است.

تهیه بذر از منابع معتبر و شناخته شده نیز در رفع انواع الودگی های عوامل بیماریزای برنج در مزرعه موثر است.

تهیه و تنظیم:

مهندس محمد هادی قدمی

انتشار همزمان این گزارش در پایگاه اینترنتی برنج ایران به نشانی:

www.berenge.com     

مدرسه در مزرعه روستای عزیزک جلسه نهم

بسمه تعالی

 برنامه ترویجی مدرسه در مزرعه((ffs روستای عزیزک

مربوط به پروژه مدیریت جامع آب و خاک البرز

            جلسه نهم            29/3/1387

مدرسه در مزرعه روستای عزیزک با حضور کارشناسان ناظر ، مهندس طبری کارشناس آفات و مهندس رستمی یکی از کارشناسان بیماریها در آیش طلنار این روستا برگزار گردید.

شروع این کلاس همزمان با نصب تله های فرمونی  توسط کارشناسان ناظر در این آیش بود که فرصت مناسبی را برای آغاز بحث با کشاورزان در باره راههای مبارزه با آفت ساقه خوار برنج ایجاد کرد.

یکی از آفات مهم برنج ، کرم ساقه خوار برنج است که در صورت بالا بودن تراکم آفت ، خسارت قابل توجـــهی به محصول برنج وارد می نماید. لارو این آفت اگر به بافت داخلی ساقه برنج وارد شود، با تغذیه از بافتهای ساقه

موجب خشکیدگی در جوانه مرکزی و بدنبال ان از بین رفتن گیاه می شود.

تاکنون روشهای متنوعی برای مبارزه با این آفت انجام گردیـــده است. مـــعـــدوم نمودن ساقه های آلوده، مبارزه شیـمـیایی با سموم حشره کش( دیـازینون ، پـــادان ،ریجنت، آندوسـولفان، فنیتریــتیون و...) ، رهاســازی زنـبور پارازیت تریکـــــوگراما برای از بین بردن تخم های ساقه خوار ، تله های نوری و فانوسی برای به دام انداخــتن پروانه های ساقه خوار برنج ،اجرای مدیریت تلفیقی در شالیزارو...

یکی از روشهای نسبتا جدید و ساده برای کنترل این آفت استفاده از تله های فرمونی برای جذب پروانه های نر ساقه خوار است .

عصاره ء این فرمون از موادی استخراج شده است که با ایجاد بوی پروانه ء آماده به جفت گیری  در فضای شالیزار ، نر ها را به طرف خود جذب نموده و انها را در داخل این اتاقک و مایع پوششی چسبنده درون آن به دام می اندازد.

طرح آزمایشی استفاده از فرمون ها در مزارع شالیزاری  می تواند ضمن حفظ محیط زیست طبیعی و کاهش سموم ، کارایی مناسبی جهت مبارزه با پروانه های ساقه خوار ایفا نماید.

تله هارا بصورت ضربدری و به فواصل 50  متری از هم در دو سوی  جادهء بین اراضی نصب کردند.

در بازدید از تله های فرمونی که در روز گذشته نصب گردیده اند ، دو عدد پروانه نر ساقه خوار و یک پروانه نارنگا و یک پارازیت مزرعه ای در مایع چسبنده به دام افتادند.

با توجه به بررسی های بعمل آمده نشا های دیر نشا در نسل اول خسارت قابل توجهی ندارند ولی زود نشا ها بدون شک مورد هجوم این افت قرار می گیرند.، اما با توجه به اینکه نود درصد ارقام کشت شده در این آیش طارم است

و تقریبا بصورت هم نشا کشت شده اند پس نصب تله های فرمونی برای از بین بردن پروانه های نسل اول می تواند موثر باشد.

آقای مهندس طبری عمر مفید و استاندارد این تله ها را 2 ماه ذکر کردند ، که اگر این تله ها کارایی خود را حفظ نمایند می توانند خسارت ساقه خوار را در نسل های دوم که گیاه به فاز زایشی وارد می شود  نیز کاهش دهند.

یکی از موارد مبارزه با آفت ساقه خوار جمع آوری زنبورهای پارازیت از طبیعت و تکثیر آن به طریقه آزمایشگاهی و رها سازی آن در مزارع می باشد .

در این شهرستان زنبور های  تریکوگراما ، به این روش تکثیر می گردند .

کیفیت مطلوب و خلوص  تله های فرمونی می تواند مانع جذب حشرات مفید گردد.

یکی از حشراتی که در آینده امکان مبارزه بیولوژیکی با ساقه خوار را به ما می دهد . نوعی از زنبور های خانواده بال توری ها است که به وفور در مزارع برنج یافت می شود.

این حشرات در مراکز تحقیقاتی و بین اللملی در حال بررسی و برآورد میزان اثر بخشی  آن می باشد.

مهندس رستمی با جمع آوری نمونه هایی از بیماریهای مزرعه ای منجمله شیت بلایت ( پوسیدگی غلاف) ، ژیبرلا ،

بلاست و... به سوالات کشاورزان در باره نحوه مبارزه با بلاست توضیحاتی ارایه کردند.

رحیم یحیی نژاد کشاورز روستای عزیزک که در باره زمان مناسب مبارزه با بلاست برنج سوال کردند.

مهندس رستمی در بازدید از مزارع وبررسی شدت آلودگی برگی و همچنین گذشتن از زمان اسپور پراکنی قارچ ، و افزایش توان گیاه در ورود به مرحله زایشی سمپاشی برگی را در اکثر مزارع با این شدت توصیه نکردند.

اما ایشان با توجه به آلودگی مزارع ، انجام سمپاشی در زمان خوشه دهی را و در زمانی که 20 درصد خوشه ها بالا آمده اند توصیه نمودند.

با توجه به شرایط اب و هوایی و شیوع گسترده این بیماری ،کشاورزان نباید بدلیل شرایط کمبود آب ، تمرکز خود را در مبارزه با ان از دست دهند.

مقرر شد که با توزیع اطلاعیه ای  در باره لزوم سمپاشی در مرحله  خوشه دهی، اطلاع رسانی مناسب صورت پذیرد.

برخی از کشاورزان از مقاومت ارقام پرمحصول نسبت به این بیماری سوال کردند ، که مهندس طبری در پاسخ گفتند که اصولا ارقام پرمحصول به آفات و بیماریها مقاومند . البته فجر و هیبرید چنین ویژگی را تا اندازه ای ندارند. اما توصیه نمودند که بازدید مکرر از مزرعه صورت گیرد در ضمن سمپاشی در مرحله خوشه دهی.

آقای شیخی از مهندس رستمی در باره بهترین سم توصیه شده  در مرحله خوشه سوال کردند.

ایشان سموم وین و بیم را مناسب دانستند.زیرا سیستمیک هستند و خاصیت جذبی بالاتری دارند اما هینوزان را بدلیل

نداشتن چنین ویژگی هایی مناسب  مبارزه در مرحله برگی دانستند.

برخی از کشاورزان سم فولیکور را مناسب دانستند اما در برخی از شرایط . اما سم تیلت به هیچ عنوان روی بلاست موثر نیست. تیلت سم مناسب برای مبارزه با بیماری سوختگس غلاف برنج یا شیت بلایت است.

یکبار سمپاشی تا بیست روز گیاه را حفظ می کند.

البته سمپاش خوب.سمپاشی  نباید رو به باد انجام گیرد و باید تا اندازه ای گیاه شسته شود.

دست را نباید بالا آورد تا سمپاشی تبدیل به مه پاشی گردد.

البته مهندس رستمی از سیستم پیش آگاهی بلاست در آینده ای نزدیک با استفاده از تکنیک های مناسب خبر داد که امیدواریم راهگشای مشکلات ناشی از عدم سمپاشی بموقع ، علیه بلاست گردد.

مهندس طبری اختلاط سموم  مانند دیازینون و بیم را جایز ندانستند . همچنین در مواقعی دز های بالای سم بیم می تواند گیاهسوزی ایجاد نماید.

ایشان مزرعه ای را مثال زدند که کشاورز با مخلوط نمودن حشره کش سومیترین و بیم و سمپاشی آن ، مزرعه اش دچار گیاه سوزی شدید شده است.

در هر حال زمان نشا کاری بسیار مهم است.

کشاورزان باید بعد از 45 تا 50 روز مواظب بلاست خوشه باشند

تهیه و تنظیم :

 مهندس محمد هادی قدمی

این مطلب بصورت مصور در سایت اینتر نتی برنج کشورانتشار یافته است.

www.berenge.com

استرس گرمایی و راههای مقابله با آن

استرس گرمایی یکی از مشکلات عدیده ای است که دامداران خصوصاً، دامدارانی که در مناطق گرمسیر حضور دارند با آن مواجه هستند.

بطور معمول زمانی که دمای هوا رو به افزایش می باشد بدن گاوها در طول مدت 2 تا 7 هفته خود را با شرایط مطابقت داده و در این هنگام تبخیر از سطح بدن مکانیسم اصلی دفاع در برابر این گرما و افزایش دما می باشد. این تبخیر می تواند بوسیله انسان با ایجاد دوش هایی در محل شیردوشی و یا بوسیله فیزیولوژی طبیعی بدن حیوان از طریق افزایش تعداد تنفس و یا افزایش میزان فعالیت غدد عرق ایجاد شود. زمانی که دمای هوا بطور ناگهانی و یا بیشتر از سطح تحمل بدن حیوان بالا می رود، هموستازی بدن تعادل خود را از دست داده و کاهش اشتها و تولید و کاهش تولید مثل و حتی مرگ را به همراه دارد.

برای کنترل این معضل و به حداقل رساندن آن روش های مختلفی موجود می باشد که در دو بخش کنترل استرس گرمایی که باعث کاهش تولید شیر می شود و کنترل استرس گرمایی که باعث کاهش تولید مثل می شود بحث خواهد شد:

 1- روش های کنترل استرس گرمایی برای بهبود تولید شیر و مبارزه با کاهش آن:

از نکات ابتدایی و اصلی مبارزه با استرس گرمایی این است که دامدار بتواند و خصوصیات رفتاری دام های خود را در مواجهه با استرس گرمایی تشخیص داده و به موقع نسبت به کنترل آن اقدام کند، اعمالی مثل بی حالی و سستی و فرار از آفتاب و خوابیدن بیش از حد در ابتدای امر به دامدار کمک  خواهد کرد؛ همچنین در چنین شرایطی دامدار باید نسبت به تغذیه دام های خود دقت کافی مبذول کند تا با تغذیه نادرست و بیش از حد و افزایش متابولیسم بدن، حیوان در گرمای زیاد خسارت جبران ناپذیر به خود وارد نکند. در دسترس بودن آب مناسب از دیگر عوامل مفید می باشد. در مورد دانستن وضعیت گاو که عنوان شد بوسیله دامدار باید مد نظر قرار گیرد، تفاوت نژاد بین گاوها بسیار مهم می باشد، چرا که در بعضی نژادها به علت تفاوت در میزان متابولیسم بدن و میزان آب و غذای موردنیاز و میزان عرق و لایه بندی و رنگ آنها، نسبت به ن‍ژادهای دیگر مقاومت بهتری دارند. اما بهترین راه حل برای کنترل استرس گرمایی ایجاد سایه در محل دامداری می باشد، خصوصاً در زمانی که این سایه در محل غذا خوری و آبخوری حیوان وجود داشته باشد حیوان در زمان خوردن غذا، کمتر آزار دیده و در نتیجه این منجربه افزایش میزان تولید می شود. ایجاد سایه و سایه بان در محل استراحت و غذاخوری حیوان باعث کاهش حداقل 30% از میزان استرس گرمایی وارد به حیوان می شود.

2-روش های کنترل استرس گرمایی برای بهبود وضعیت تولید مثلی حیوان:

در زمان مواجهه با استرس گرمایی میزان باروری دام کم می شود. این مسئله بدین دلیل است که در زمان استرس گرمایی دوره فحلی حیوان کوتاه شده و تشکیل فولیکول در این حالت در زمان های مختلف رخ می دهد. همچنین در زمانی که گاو دچار استرس گرمایی می باشد تشکیل رویان دچار مشکل می شود و در گزارش های مختلف آمده است که در حدود 60 تا 66% کاهش داشته است. همچنین اثرات منفی استرس گرمایی در درمای 44^{0C  در} زمان قبل از تلقیح و40^0C بعد از تلقیح تشخیص داده شده است. از راه های مناسب برای جلوگیری از کاهش تولید مثل همان روش ایجاد سایه و همچنین خشک کردن محیط در زمان تلقیح مصنوعی می باشد که کمک شایانی به کنترل این وضعیت خواهد کرد. روش دیگری که در زمان استرس گرمایی،به منظور بهبود شاخص های تولید مثلی به کار می رود، همزمانی فحلی و ایجاد همزمانی در گاوها بوده که نشان داده شده است در تابستان در گاوهایی که بصورت همزمان فحلی شده اند و همزمان تلقیح شده اند نسبت به گاوهایی که جداگانه فحل یابی شده اند در صد موفقیت بیشتری در باروری داشته اند چون فحل یابی بصورت انفرادی در تابستان با کوتاه شدن دوره فحلی مشکل می باشد.

هر کدام از این تکنیکها و روشها، اثرات خاص خود را دارا بوده و با توجه به ارزش اقتصادی و شرایط موجود دامداران می توانند برای بهبود میزان تولید مثل و تولید شیر خود از آنها استفاده کنند

www.parsiandam.com

دکتر محمد رضا نیکان سرشت

دکتر آرش پارسای